Türkiye’de aşağı yukarı 5,5-6 milyon civarında göçmen ve mülteci yaşıyor. Ama bu göçmenler kimlerdir? Nerede barınırlar, nasıl geçinirler, eğitim ve sağlık gibi en temel ihtiyaçlarını nasıl karşılarlar? Bu dosyada bu sorulara yanıt aramaya çalıştık
Türkiye’de 3,35 milyon geçici koruma statüsünde Suriyeli; kısa süreli ikamet izni, öğrenci iznine sahip yaklaşık 1,3 milyon yabancı ; 300 binden fazla sığınmacı ve uluslararası koruma statüsü almış mülteci yaşıyor. Ayrıca sayıları tam olarak bilinemeyen ama birkaç yüz bin kişi oldukları tahmin edilen, çalışmak amacıyla Türkiye’ye gelen veya Avrupa Birliği ülkelerine geçebilmek için Türkiye’yi kullanan düzensiz göçmenler var. Bunların dışında T.C. vatandaşlığı almış olan en az 224 bin Suriyeli de mevcut. Özetle Türkiye’de aşağı yukarı 5,5-6 milyon civarında göçmen ve mülteci yaşıyor. 2022 sonu itibariyle 85,28 milyon olan Türkiye nüfusunun tahminen yüzde 6,5-7’sini, son 20 yılda Türkiye’ye gelen göçmenler ve mülteciler oluşturuyor.
Göçmenler konusu günlük sohbetlerde, gazete haberlerinde, bazı politik analiz yazılarında önemli bir yer kaplar. Politik çıkarımlarda bulunurken göçmenleri mevzu bahis eden kişinin politik duruşuna göre ırkçılığa kadar giden farklı tonlarda ifadeleriyle karşılaşırız.
Ama bu göçmenler kimlerdir? Nerede barınırlar, nasıl geçinirler, eğitim ve sağlık gibi en temel ihtiyaçlarını nasıl karşılarlar? Daha çok hangi il ve bölgelerde yoğunlaşmışlardır? Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ile iletişimleri nedir? Türkiye’deki demografiyi nasıl etkilemektedirler?
Son zamanlarda bu sorulara cevap arayan iki çalışma dikkat çekiyor. İlki Türkiye Sosyal, Ekonomik ve Siyasal Araştırmalar Vakfı (TÜSES) ve Heinrich Böll Stiftung Derneği (HBS) desteği ile hazırlanan “Hak temelli yerel politika bağlamında Beyoğlu’ndaki göçmenler: Nitel bir araştırma” isimli çalışma, diğeri ise “Göçmen Mahallelerinde Yaşam: Türkiye’de 2010 Sonrası Göçler ve Göçmenlerin Toplumsal Katılımı” başlıklı rapor.
Günter Walfraff’ın 1985 yılında çıkardığı ve Almanya’da Türk işçilerin yaşamını konu alan “En Alttakiler” kitabından esinlenerek adlandırdığımız bu dosyada da bu iki çalışmayı odağımıza alarak bu sorulara yanıt aramaya çalıştık.
Dosya kapsamındaki yazı ve söyleşiler:
Derleme:
